Kjarnarugl
Allt frá því að grein mín „Kjarninn – að kaupa sig til áhrifa“ birtist í vorhefti tímaritsins Þjóðmála í apríl síðastliðnum hafa þeir Kjarnamenn staðið í ströngu. Fyrst birtu þeir grein eftir Þórð Snæ Júlíusson ritstjóra þar sem spjótum var beint að persónu minni, reyndar svo að furðu mátti sæta. Svargrein hans bar heitið: „Hvað vakir fyrir Sigurði Má Jónssyni?“ Fyrirsögnin ein og sér afhjúpar að honum er fyrirmunað að skilja starf blaðamannsins þegar hann er sjálfur til umfjöllunar. Í kjölfarið fylgdi alls konar persónulegur óhróður í minn garð á samfélagsmiðlum, oft með velþóknun þeirra sem sitja við hlustir í bergmálshelli ritstjórans.
Sömu meðulum hefur verið beitt af hálfuMagnúsar Halldórssonar, meðstofnanda hans að Kjarnanum, þegar hann skrifaðifyrir stuttu grein sem bar heitið „Lélegtog óheiðarlegt hjá Sigurði Má“. Augljóslega átti hér að skjóta sendiboðann!Í tvígang hefur verið reynt að koma málinu fyrir siðanefnd BlaðamannafélagsÍslands sem hefur hafnað erindum þeirra Þórðar Snæs og Magnúsar, enda töldunefndarmenn skrif mín rúmast innan þess tjáningarfrelsis sem siðareglur leyfa.Samhliða þessu hefur leynt og ljóst verið haft í hótunum við ritstjóra Þjóðmálaum að málinu kunni að vera fylgt eftir fyrir dómstólum.
Það er einu sinni svo að sumirskilgreina fjölmiðla sem fjórða valdið í samfélaginu. Þeir eru því ekki einskonarklúbbur þar sem menn fallast í faðma og sneiða hjá allri gagnrýni þó að þeirhafi ýmis sameiginleg hagsmunamál, eins og til dæmis verndun tjáningarfrelsis.Í raun er stórfurðulegt að sjá ritstjóra á skoðanamiðli (e. opinion journalism)eins og Kjarnanum hrína eins og stunginn grís þegar um hann er fjallaðen hampa sjálfum sér við önnur tækifæri fyrir að vilja standa fyrir umræðu umerfið og vandasöm málefni.
Í kjölfar greinar minnar hefur siglt töluverðumræða. Ritstjóri Kjarnans hefur bæði í eigin miðli og annars staðar tjáðsig um þá hlið málsins sem að honum snýr. Sjálfur hef ég skrifað tvær greinar áeigin blogg í andsvari við fullyrðingar hans. Þetta rakti ég allt í nýrri greiní sumarhefti Þjóðmála. Það að reynaað koma málinu fyrir siðanefnd bar því meira keim af einhvers konar lagaklækjumen virðingu fyrir frjálsri umræðu og efnisatriðum málsins. Á samfélagsmiðlum hefurÞórður Snær ritstjóri jafnframt birt yfirlýsingar og ummæli sem ein og sérhljóta að varða við 1. grein siðareglna, kjósi menn á annað borð að beitahenni. Þegar á reynir telur hann þetta allt útbreitt samsæri, eins ogmeðfylgjandi færsla hans á Twitter sýnir:
„Níðkapparnir vinna vanalega í bylgjum.Taktíkin er vanalega þannig að hermaður (Sigurður Már Jónsson og Þjóðmál) eru látingefa upp þvælubolta, hann svo pikkaður upp af nafnlausurotþróarpistlasvæðum í Mbl og/eða VB. Hér eru Staksteinar dagsins. Verður stuðað sjá næsta VB.“
Getur sá er svona skrifar kallað eftirvernd af hálfu 1. greinar siðareglna BÍ þegar honum hentar? Það er skoðunundirritaðs að sú grein lúti einmitt að þáttum er Þórður Snær hefur brotið meðþví að reyna að gera störf mín tortryggileg á þeim tíma þegar við unnum saman.Sú tilraun er vindhögg en augljóst er að ritstjórinn svífst einskis. Þvítil viðbótar er ljúft að geta þess að ekki verður séð að greinarefnið hafiverið tekið upp í nafnlausum ritstjórnardálkum Morgunblaðsins eða Viðskiptablaðsins.
Á sama tíma og þetta gerist komayfirlýsingar og fullyrðingar um að fjárhagsstaða Kjarnans sé að batna, nýir stuðningsáskrifendur komi inn og fleiri auðmennséu komnir í hluthafahópinn. Þegar þetta er skoðað í samhengi hlýtur allt þettabrambolt ritstjóra miðilsins að vekjafurðu. Þó er augljóst að hann þolir ekki umræðu er beinist að honumsjálfum.
Til viðbótar við kærur til siðanefndar Blaðamannafélagsins hefur verið farið fram á leiðréttingar, nú síðast í grein eftir Magnús Halldórsson sem birt var á vef Viðskiptablaðsins án þess að það hafi blandast inn í þessa deilu fyrr (hugsanlega þó til þess að fá meiri útbreiðslu en Kjarninn getur vænst). Allt er þetta samstofna en þessi skæðadrífa hefur tafið svör mín, sem koma hér lið fyrir lið við grein Magnúsar frá 1. ágúst síðastliðnum.
Einstakar vísanir eru í samstofna kæru til siðanefndar Blaðamannafélags Íslands:
1. Í grein Sigurðar Más segir: „Þegar við blasti að vinstrimenn myndu gjalda afhroð og missa stjórnartaumana í kosningum til Alþingis vorið 2013 fóru nokkrir vinstrisinnaðir einstaklingar úr fjölmiðlum, stjórnmálum og viðskiptalífi að kanna möguleika á því að stofna nýjan fjölmiðil sem gæti veitt yfirvofandi hægristjórn mótstöðu. Niðurstaðan var sú að vefmiðillinn Kjarninn var formlega stofnaður hinn 1. júní 2013, viku eftir að ný ríkisstjórn Framsóknarflokks og Sjálfstæðisflokks tók til starfa.“
Fyrir þessari fullyrðingu um hvatann af stofnun Kjarnans, færir Sigurður Már engar sannanir. Fullyrðingarnar eru rangar og Sigurður Már hefði getað sannreynt það með því að kynna sér stofngögn Kjarnans sem eru aðgengileg í fyrirtækjaskrá ríkisskattstjóra hverjum sem þau vill sækja. Þar kemur skýrt fram hverjir stofnuðu miðilinn, hvernig staðið var að stofnun hans og hversu mikið fjármagn var lagt til.
Um var að ræða sex manns, fjóra blaðamenn, einn fyrrverandi starfsmann fjarskiptafyrirtækis og einn markaðsmann. Enginn í þessum hópi hefur nokkru sinni starfað í stjórnmálaflokki. Enginn var fjárfestir í öðru en eigin húsnæði eða gæti fallið undir skilgreininguna að vera „úr viðskiptalífinu“. Allt það fé sem lagt var til við stofnunina kom frá þeim sem stofnuðu miðilinn.
Svar:
Fyrsta athugasemd þeirra Magnúsar ogÞórðar Snæs felst í því að hafna þeirri ályktunni minni að þeir sem stóðu aðstofnun Kjarnans hafi verið vinstrimenn. Er það ekki deila um keisaransskegg? Ekki voru þeir Sjálfstæðismenn, ekki voru þeir Framsóknarmenn og óhættað segja að þeir teljist seint til stuðningsmanna Miðflokksins. Kannski hafaþeir þá verið eitthvað allt annað en það sem íslenskt flokkakerfi fangar.Skilgreining mín byggðist ekki á flokksskírteinum þeirra heldur á orðum oggerðum. Er það umdeilanlegri ályktun en basl ritstjórans við að úthlutalýðskrums-merkimiðum á alla þá sem eru ósammála honum, svo að vitnað til bæðinýlegra og eldri skrifa? Kjarnamenn eru ófeimnir við að skilgreina menn á hinupólitíska litrófi en kveinka sér undan ef þeir þurfa sjálfir að þola ámótaumsagnir um pólitískar skoðanir. Verða þeir þó seint sakaðir um að veraskoðanalausir menn og áhugalausir um stjórnmál.
Ég fæ ekki betur séð en að í texta sínumstaðfesti ritstjórinn þau orð mín að þeir sem komu að stofnun Kjarnansséu „vinstrisinnaðir einstaklingar úr fjölmiðlum, stjórnmálum ogviðskiptalífi.“ Enda kemur skýrt fram í greininni — og er þungamiðjaumfjöllunar minnar — að stuttu eftir stofnun komu að miðlinum fjárfestar semvoru framarlega í stjórnmálum og í æðstu trúnaðarstörfum innanSamfylkingarinnar. Það hvort þeir voru þar frá upphafi eða komu snemma inn ístarfsemi félagsins skiptir í raun ekki öllu. Allt verður þetta að skoðast ísamhengi og því endurbirti ég hér hluta úr umfjöllun minni í upphaflegu greinnií Þjóðmálum:
„Yfirlýsingar stofnenda Kjarnans voruhástemmdar í byrjun. Í einni auglýsingu vefritsins er haft eftir blaðamanni:„[V]ið eigum Kjarnann, engir fjárfestar, engin hagsmunaöfl, ekkert rugl.“
Ekki leið þó á löngu uns útgáfufélagKjarnans hafði gefið út nýtt hlutafé og fjárfestar hófu að birtast íbakgrunninum og höfðu fljótt eignast á milli 30% og 40% í miðlinum á mótistofnendum. Í hluthafahópinn bættust meðal annarra Vilhjálmur Þorsteinsson,gjaldkeri Samfylkingarinnar, og Ágúst Ólafur Ágústsson, fyrrverandivaraformaður flokksins. Þar með höfðu allar fjórar staðhæfingarnar íauglýsingunni fokið út í veður og vind. Miðillinn var ekki í eigu starfsmanna,með fjárfesta og augljós hagsmunatengsl.“
Undirritaður er hvorki fyrsti né síðastimaðurinn til að tengja þannig Kjarnann og starfsmenn hans við skoðanirvinstra megin við miðju. Um hvað er þá verið að deila hér? Pólitískar skoðanirstofnenda miðilsins? Kjarnamenn hika ekki við að skilgreina og afmarkapólitískt leiðarhnoð annara en virðast ekki þola það sjálfir að veraskilgreindir. Ég tel að ég hafi fulla heimild til þess að draga eigin ályktanirog skilgreina þá út frá þeirra skrifum en sé það rangt athugað í einhverjumtilvikum eru hæg heimatökin að bera af sér skoðanir. Það hefur enginn gert. Ískrifum mínum segir hvergi að starfsmenn á ritstjórn Kjarnans séu skráðirí stjórnmálaflokka eða hafi sóst þar eftir ábyrgðarstörfum. Kjarnamenn kjósasamt að „leiðrétta“ það sem aldrei var sagt og draga svo heiðarleika ímálflutningi annarra í efa!
Í kæru sinni til siðanefndar BlaðamannafélagsÍslands taldi ritstjórinn að tilitssemisregla siðareglna hafi verið brotin íumfjöllun um þennan lið málsins. Það hlýtur að verða að teljast einhverskonarspaug af hálfu hans.
---
2. Í grein Sigurðar Más segir: „Lengst af hefur fjölmiðillinn orðið að treysta á fórnfýsi eigenda sinna, sem hafa hlaupið undir bagga, ýmist með lánum eða auknu hlutafé, en eins hafa starfsmenn í einhverjum tilvikum þegið hlutabréf, sem við þessar aðstæður eru verðlaus.“
Enginn starfsmaður Kjarnans hefur nokkru sinni þegið hlutabréf frá félaginu. Engin bréf hafa nokkru sinni skipt um hendur nema að greitt hafi verið fyrir. Virði hvers hlutar í síðustu gerðu viðskiptum kemur fram í gögnum sem skilað hefur verið inn til fyrirtækjaskrár ríkisskattstjóra líkt og lög gera ráð fyrir. Fullyrðing Sigurðar Más er því röng og hann hefði getað komist hjá því að setja fram þá röngu tilkynningu með því að verða sér úti um gögn frá fyrirtækjaskrá ríkisskattstjóra, sem eru opinber.
Svar:
Nú hefur verið upplýst að Kjarninnhefur verið rekin með tapi frá upphafi ef undanskilið er upphafsárið, eins ograkið var í grein minni. Vefmiðillinn var meira að segja rekinn með tapi ásíðasta ári þó að ritstjóri hans hefði haldið öðru fram í svargrein sinni 25.apríl síðastliðin (Þórður Snær Júlíusson, „Hvað vakir fyrir Sigurði MáJónssyni?“ kjarninn.is, 25. apríl2019).
Í grein minn var ég einfaldlega að bendaá hve brösuglega rekstur Kjarnans hefur gengið og þá staðreynd að hann hefurekki verið sjálfbær í sex ára sögu sinni. Aftur á móti eru aðilar sem engu aðsíður telja rétt (eða sig hafa hagsmuni af því) að halda honum gangandi. Ekkier hægt að komast að annarri niðurstöðu en að rekstrarafkoma Kjarnans hafivaldið aðstandendum hans vonbrigðum, því að fáir fjárfesta í þeim tilgangi aðglata fjármunum sínum nema annað búi að baki. Þegar lánum, sem félagið hefurfengið er breytt í hlutafé, er það ákveðin tegund endurfjármögnunar. Við þanngjörning þynnist hlutafé annarra út og eftir situr að stofnendur Kjarnanseiga sífellt minni hlut í félaginu. Væntanlega er það hlutverk fjárfesta aðleggja félaginu til rekstrarfé, ef þess þyrfti ekki með gætu starfsmennvæntanlega rekið það endalaust. Varla er verið að halda því fram að starfsfólká ritstjórn Kjarnans fjármagni rekstur hans? Hvernig greiðsla kemur tilvegna hlutafjáraukningar er ekki aðalatriði, hluthafar þynna sig út, starfsmennfá vinnuframlag metið til hlutafjár og svo framvegis. Þetta svar er augljóstilraun til að afvegaleiða umræðuna.
---
3. Í grein Sigurðar Más segir: „Í seinni tíð hefur miðillinn orðið að skera niður starfsemi sína og flokkast hann nú undir það að vera eins konar bloggsíða sem birtir hugleiðingar Þórðar Snæs [ritstjóra Kjarnans] og treystir mikið á endurbirtingar frétta úr öðrum fjölmiðlum“.
Fullyrðing Sigurðar Más er röng og ef hann hefði vandað upplýsingaöflun sína þá hefði hann getað komist hjá henni. Á fyrstu 17 vikum ársins 2019 birtust samtals tíu skoðanagreinar eftir ritstjóra Kjarnans á vef hans en önnur efni sem þar birtust voru yfir eitt þúsund. Skoðanaefni ritstjórans er því vel undir eitt prósent af birtu efni á vef Kjarnans. Nær allt það efni er frumunnið, þótt Kjarninn sannarlega segi frá völdum fréttum sem birtast í öðrum miðlum og ritstjórn hans telur að eigi erindi við lesendur hans, sérstaklega þegar um stór mál er að ræða sem Kjarninn hefur sjálfur fjallað umtalsvert um í frumunnum fréttum og fréttaskýringum.
Svar:
Þessi athugasemd mín var ekki gripin úrtómarúmi. Orðrétt var vitnað til ábendinga og umkvartana annara fjölmiðlamannaum endurnýtingu efnis þeirra á Kjarnanum. Orðrétt sagði fjölmiðlakonavið mig síðasta vetur: „Það er ekki mikið að gerast þarna, en svo skrifar Doddileiðara og hann er kostaður út á Facebook og það býr til traffík. Mér sýnistþeir lifa á þessu.“ Miðill með eins fámenna ritstjórn og Kjarninn á bæðigóða og vonda daga. Það væri sjálfsagt verðugt að greina hann nánar en orð mínbyggðu á umræðu og skoðunum mínum en ekki rannsóknum. Með 34 ára reynslu affjölmiðlum treysti ég mér alveg til að greina þokkalega hvað er í gangi á ekkistærri miðli en Kjarnanum.
---
4. Í grein Sigurðar Más segir: „Afskriftir og endurfjármögnun hefur nokkrum sinnum verið endurtekin, en nú má heita að starfsemi miðilsins sé í lágmarki.“
Fullyrðing Sigurðar Más er röng. Engar afskriftir, í þeim skilningi að skuldir hafi verið niðurfærðar án endurgjalds, hafa átt sér stað í rekstri Kjarnans frá því að hann var stofnaður. Í hugtakinu endurfjármögnun felst að taka nýtt lán til að greiða gamalt. Slíkt hefur aldrei átt sér stað í sögu Kjarnans. Einu lánin sem hann hefur tekið eru yfirdráttur sem er ekki ádreginn, og er með persónulegri ábyrgð, og hluthafalán sem síðar var breytt í nýtt hlutafé. Engin endurfjármögnun hefur átt sér stað og fullyrðingar um slíkt því rangar.
Hægt er að nálgast upplýsingar um slíkt í gögnum sem skilað hefur verið inn til fyrirtækjaskráar ríkisskattstjóra og í birtum ársreikningum. Auk þess er rangt að starfsemi miðilsins sé í lágmarki. Velta Kjarnans hefur þvert á móti aldrei verið meiri (um 25 prósent vöxtur milli 2017 og 2018) og kostnaður vegna framleiðslu á ritstjórnarefni, þ.e. launagreiðslur til fastráðinna starfsmanna og verktaka, hefur aldrei verið hærri. Hægt er að nálgast lista yfir eigendur Kjarnans á vef Fjölmiðlanefndar.
Svar:
Það hvernig Magnús kýs að skilja orð mínum „afskriftir og endurfjármögnun“ er auðvitað ekkert annað enorðhengilsháttur. Af samhengi greinar minnar er augljóst öllum að nýtt hlutaféí fyrirtæki, sem tapar í rekstri og á í fjárhagsörðugleikum, er hin einaraunverulega endurfjármögnun. Kjarninn hefur fengið inn nýtt hlutafé. Ítaprekstri bera hluthafar skerðan hlut. Hvernig er annars hægt að rekastarfsemi með tapi árum saman án þess að endurfjármagna reksturinn?
Magnús gefur sér raunar að í hugtakinuendurfjármögnun felist einvörðungu að taka nýtt lán til að greiða gamalt – ogsegir að síkt hafi aldrei átt sér stað í sögu Kjarnans. Breyting á lánumhefur svo sem verið nefnt endurfjármögnun en hún er þó ekki meiri en svo aðskuldastaðan kann að vera sú sama og áður, ef ekki hærri. Þá nefnir Magnús tilsögunnar hluthafalán (!) og að því hafi verið breytt í hlutafé. Auðvitað veitMagnús að á láni og hlutafé er mikill munur. Með þessari breytingu losnaði Kjarninnvið að greiða lánið í taprekstrinum, færði það úr bókum sínum og áhættan fóröll yfir á viðkomandi hluthafa! Þá er eftirtektarvert að hluthafalánið virðistekki af orðum Magnúsar að dæma hafa verið svonefnt víkjandi lán, heldurhefðbundið lán frá hluthafa. Sá hefur væntanlega talið miklu hagkvæmara, ítaprekstri miðilsins, að breyta láni í hlutafé en að fá það greitt til baka íbeinhörðum peningum eins og venja er.
---
5. Í grein Sigurðar Más segir: „Af upphaflegu ritstjórninni eru aðeins Þórður Snær Júlíusson og Magnús Halldórsson eftir, sá síðarnefndi raunar mjög laustengdur, býr erlendis og sinnir fyrst og fremst vikuritinu Vísbendingu.“
Fullyrðing Sigurðar Más um framlag og starfshlutfall mitt er röng og ef hann hefði vandað upplýsingaöflun sína þá hefði hann getað komist hjá henni. Magnús Halldórsson hefur verið í 100 prósent starfi á Kjarnanum frá því að hann var stofnaður árið 2013.
Efni eftir hann birtist nær alla daga á miðlinum, merkt blaðamanninum. Auk þess ritstýrir hann útgáfu Vísbendingar, rits sem gefið er út af Kjarnanum. Sigurður Már hefði getað komist hjá því að setja fram þessa röngu fullyrðingu með því að fara inn á vef Kjarnans og skoða það efni sem þar birtist.
Svar:
Af upphaflegu ritstjórninni eru aðeinsÞórður Snær og Magnús enn við störf á Kjarnanum. Hvað er verið aðleiðrétta? Já, og Magnús býr erlendis og ritstýrir Vísbendingu! Magnús gefur sér að orðið „laustengdur“ merki að hannsé ekki í 100% starfi. Ég segi ekkert um það. Laustengdur á ritstjórn merkirbara það sem það merkir og Magnús á ekki að skilja það öðruvísi.
Magnús býr erlendis og er eðlilega ekkimeð fasta viðveru á ritstjórn Kjarnans með öðrum blaðamönnum. Hann ervægast sagt „laus við“ á ritstjórninni. Það segir sig hins vegar sjálft að hanner í fjarskiptasambandi við ritstjórnina og vinnur efni sitt erlendis frá. Aðsjálfsögðu veit Magnús líka að með fjarskiptabyltingunni og auknumsveigjanleika í viðveru starfsmanna er vaxandi umræða í atvinnulífinu að tengjavinnuframlag við afköst frekar en klukkustundir við skrifborðið. Magnús geturþess vegna unnið tólf tíma á dag en verið laustengdur við ritstjórnina á samatíma.
Í greininni vakti ég athygli á aðnokkrir starfsmenn Kjarnans — og í flestum tilfellum hluthafar — hefðufarið til starfa annars staðar en haldið eignarhlut sínum í miðlinum. Mér fannstmér það sérstaklega umdeilanlegt þegar í hlut áttu starfsmenn Ríkisútvarpsins og fæ ég reyndar ekkiskilið ennþá hvernig það gengur upp í ljósi hlutleysiskröfu þess, að starfsmennRÚV eigi í miðlum sem keppa meðal annars við RÚV! Segir það ekki nokkra sögu aðþessir hluthafar eru horfnir á braut af ritstjórn Kjarnans? Varla færuþeir frá velsældarbúi miðilsins ef þar væri allt í blóma og nóg að hafa upp úr krafsinu.
---
6. Í grein Sigurðar Más segir: „... meginvandi Kjarnans hefur alla tíð verið að lesturinn hefur látið á sér standa[...] Samræmdar vefmælingar bentu til þess að honum hefði aldrei auðnast að ná út fyrir tiltölulega lítinn kjarna lesenda (svo segja má að miðillinn hafi borið nafn með rentu). Nú er svo komið að Kjarninn nær hvorki á blað í vefmælingum Gallups né Modernus.“
Fullyrðing Sigurðar Más um mælingar á lestri Kjarnans er röng. Hið rétta er að Kjarninn hefur ekki tekið þátt í vefmælingum þeirra fyrirtækja sem framkvæma slíka frá því í viku 10 2018. Í mælingum Gallup, sem eru ráðandi á vefmælingarmarkaði, er auk þess birtur tæmandi listi yfir alla þá vefmiðla sem greiða fyrirtækinu fyrir mælingu á lestri sínum. Það er þar af leiðandi ómögulegt að komast ekki „á blað“. Þótt miðill sé með einn vikulegan lesanda þá kemst hann samt á blað. Fullyrðingar Sigurðar Más um lítinn lestur Kjarnans fela því í sér rangfærslu byggða á rangri ályktun, sem byggði á rangfærslu.
Sigurður Már hefði getað komist hjá því að setja fram þessa röngu fullyrðingu með því að skoða mælingar aftur í tímann, og sjá að Kjarninn var í mælingum árum saman, en hefur ekki verið þátttakandi í slíkri frá því í viku 10 2018. Auk þess hefði Sigurður Már getað kynnt sér forsendur birtinga á vefmælingum, og komist að því að allir sem greiða fyrir vefmælingu eru birtir á listum Gallup.
Svar:
Tiltækar heimildir um lestur á Kjarnanum,áður en miðillinn dró sig út úr samræmdum mælingum, benda eindregið til þess aðlesturinn hafi verið mjög stöðugur en aldrei komist út fyrir lítinn hóplesenda, eins og auðvelt er að kynna sér á gallup.is og modernus.is. Líkt ogbent var á í fjölmiðlarýni Viðskiptablaðsins (19. júlí 2019) vegna þessahnútukasts voru meðalnotendur Kjarnans á viku í kringum 12.000, á svipuðu róli og vb.is, en verulega færri enstundin.is og menn.is, sem iðulega voru í næstu sætum fyrir ofan. Íljósi þess að Kjarninn gefur sig út fyrir að vera almennur fréttamiðil ersú ályktun alls ekki óvarleg.
Hártoganir um gildi þeirra orða að Kjarninnnái hvorki á blað hjá Modernus eða Gallup eru broslegar. Kjarninn hefurbæði verið í mælingum hjá Modernus og Gallup en kaus að draga sig út úr þeim.Hann er því — einn íslenskra miðla — ekki þar á blaði. Þrátt fyrir að ekkiliggi fyrir nýlegar opinberar eða samræmdar upplýsingar um lestur á Kjarnanum(en miðillinn birtir ekki eigin mælingar) segja heimildarmenn á öðrumfjölmiðlum og í auglýsingageiranum að engin merki séu um lesturinn hafi aukist.
Þessi umkvörtunarliður hefur reyndar veriðtónaður niður frá því erindi sem sent var á siðanefnd Blaðamannafélags Íslands.Því er ekki hægt annað en að benda á hve fullyrðingar þeirra Þórðar Snæs ogMagnúsar um brot á siðareglum voru fráleitar. Kjarnanum er enginvanvirða gerð með gagnrýni á ritstjórnarstefnu hans, ályktunum um útbreiðsluhans og rekstur, svo varði við 1. eða 3. grein siðareglna Blaðamannafélags Íslands,eins og þeir töldu í kæru sinni þangað.
Enn síður fólst í skrifunum „lygi umárangur“ Kjarnans. Lygi eru vísvitandi rangfærslur. Miðillinn hefur ekkieinu sinni sýnt fram á að í grein minni hafi eitthvað verið ranghermt umlesturinn. Hvað þá að það hafi verið gert gegn betri vitund. Þar var stuðst viðopinberar upplýsingar og frásagnir heimildarmanna, en um meintan árangur Kjarnanser allt á huldu, því að forsvarsmenn miðilsins vilja ekki að aðrir mælilesturinn á samræmdan hátt og birta ekki eigin mælingar.
Steininn tekur þó úr með umkvörtunum umað greinin hafi valdið starfsmönnum og stjórnendum Kjarnans „óþarfasársauka“ í bága við 3. gr. siðareglna. Það bendir til þess að kærandi átti sigekki á gildi greinarinnar fyrir fólk í sárum og sérstakan tilgang hennar. Eðavið hvað er átt með „vandasömum málum“?
Sagt er að helsta hlutverk fjölmiðla séað veita valdhöfum aðhald en þeir verða sjálfir einnig að þola aðhald. Kunniþeir gagnrýninni illa eru fjölmiðlar í einstakri aðstöðu til þess að svarafyrir sig. Ritstjóri Kjarnans gerði það líka í löngu máli, þó að hannleiddi reyndar fjölmargt hjá sér og svaraði öðru sem ekki hafði verið vakiðmáls á, eins og rakið er að ofan. Hann lét sér það ekki nægja og sendi innkærur til siðanefndar á svo einstaklega hæpnum forsendum að erfitt er að trúaþví að markmiðið hafi verið annað en að þvæla málið og eyða tíma mínum ogsiðanefndarmanna. Með kærunni er rofin áratugalöng hefð um að fjölmiðlar ogfjölmiðlafólk kæri ágreiningsefni og ádeilu ekki til siðanefndar, heldur jafniþau á eigin vettvangi. Mál þetta átti því aldrei erindi á borð siðanefndar.
---
7. Í grein Sigurðar Más segir: „Leiða má að því líkur að Kjarninn hafi að einhverju leyti verið fjármagnaður með fjármunum sem eiga uppruna sinn í skattaskjólum.“
Aðdróttun Sigurðar Más um fjármögnun Kjarnans er röng. Allir eigendur Kjarnans eru íslensk félög eða einstaklingar. Sigurður Már hefði getað komist hjá því að setja fram þessa röngu aðdróttun með því að nálgast upplýsingar um hlutafjáraukningar Kjarnans í fyrirtækjaskrá ríkisskattstjóra.
Svar:
Hér sleppir ritstjórinn nánast allrisögu málsins. Í grein minni er rakið fjármálavafstur þeirra VilhjálmsÞorsteinssonar og Hjálmars Gíslasonar, tveggja af stærstu hluthöfum Kjarnansen þeir hafa verið með fjármuni í aflandsfélögum og skattaskjólum. Um það erekki deilt. Hvernig þeir Magnús og Þórður Snær fá það hins vegar út, að af þeimfjármunum sem komi til Kjarnans hafi ekki króna áður farið um slíkareikninga er án útskýringa af þeirra hálfu. Hafa þeir fengið einhverja vissufyrir því? Er gengið sérstaklega úr skugga um að eigendur Kjarnans takiekki peninga af reikningum sínum í aflandsfélögum eða skattaskjólum þegar kemurað fjármögnun félagsins? Ef það þá skiptir máli úr hvorum vasanum peningurinnkemur.
Við þetta má svo bæta að starfsemi Kjarnansfer fram í húsnæði í eigu stærsta hluthafa miðilsins, Vilhjálms Þorsteinssonar,fyrrum gjaldkera Samfylkingarinnar. Hann er því væntanlega leigusali Kjarnans.Þar sem um opið rými er að ræða má ætla að starfsemi miðilsins fari fram ístarfsaðstöðu Vilhjálms. Ekkert er vitað hvort húsnæðið hafi verið keypt meðfjármunum úr aflandsfélögum eða ekki, en eins og kunnugt er var VilhjálmurÞorsteinsson einn þeirra sem voru nefndir í Panama-skjölunum margfrægu.
---
8. Í grein Sigurðar Más segir: „Tengsl Kjarnans við Ríkisútvarpið hafa verið náin. Ægir Þór Eysteinsson var þannig meðal stofnenda Kjarnans (9,44% eignarhlutur), en hann hafði áður verið fréttamaður hjá Ríkissjónvarpinu. [...]Ægir var þó áfram í eigendahópi Kjarnans, þar sem hlutur hans í Kjarnanum var illseljanlegur. Að lokum leysti félagið sjálft til sín hlut Ægis Þórs til að komast hjá gagnrýni, en aðrir fjölmiðlar höfðu gert þetta að umtalsefni, meðal annars Viðskiptablaðið.“
Framsetningu Sigurðar Más um sölu á hlut eins stofnfélaga Kjarnans er röng. Hlutur Ægis Þórs Eysteinssonar í Kjarnanum var keyptur af félaginu sjálfu og fyrir hann var greitt með íslenskum krónum. Hluturinn var aldrei leystur til félagsins. Sigurður Már hefði getað komist hjá því að setja fram þessa röngu fullyrðingu með því að nálgast upplýsingar um viðskipti með hlutafé Kjarnans í fyrirtækjaskrá ríkisskattstjóra. Eða að leita eftir upplýsingum um viðskiptin hjá þeim sem áttu þau.
Svar:
Hér sést enn eitt dæmið um furðuleganorðhengilshátt. Í grein minni sagði að Ægir Þór hefði hafið störf hjá RÚV áðuren hann hafði selt hlut sinn í Kjarnanum. Það er rétt og það staðfestirritstjórinn með athugasemd sinni. Ég sagði að miðillinn hefði sjálfur leyst tilsín hlutinn þegar hann seldist ekki en hann segir að Kjarninn hafði keypthlutinn þegar hann seldist ekki! Hver er munurinn? Og af hverju sjá þeir ástæðutil þess að taka fram að hluturinn var greiddur með íslenskum krónum?
---
9. Í grein Sigurðar Más segir: „Þórður Snær Júlíusson, eða Doddi eins og hann er jafnan kallaður, hefur mikil tengsl við vinstrimenn. Alþjóð varð vitni að samskiptum hans við Elías Jón Guðjónsson, þá aðstoðarmann Steingríms J. Sigfússonar fjármálaráðherra og fyrrverandi samstarfsmann Þórðar á blaðinu 24 stundum, þegar fyrir tilviljun komst upp um að þeir höfðu lagt á ráðin um spunafrétt undir slagorðinu: „Dodda langar að skúbba.“
Fullyrðing Sigurðar Más um að Þórður Snær hafi lagt á ráðin um spunafrétt með pólitískum ráðgjafa er röng. Ef Sigurður Már hefði lesið þá frétt sem Þórður Snær skrifaði um það mál sem var undir (sjá hér) þá myndi hann sjá að hún er ekki með neinum hætti í samræmi við þann ætlaða spuna sem ráðgjafinn ræddi um í tölvupósti sínum. Þvert á móti er hún mun ítarlegri, enda byggð á öðrum upplýsingum en hans. Hægt er sjá tölvupósta aðstoðarmannsins hér. Þá virðist Sigurður Már haldinn þeirri ranghugmynd að umræddur póstur hafi verið sendur á Þórð Snæ, sem er ekki rétt. Auk þess er vert að benda á að Þórður Snær hafði engin mannaforráð á 24 stundum og gat því ekki ráðið eða rekið nokkurn mann. Samsetning stafsmannahópsins var á forræði þáverandi ritstjóra miðilsins.
Svar:
Telji ritstjóri Kjarnans að þessifrásögn sé röng er hann líklega mörgum árum of seinn að leiðrétta hana. Tilhennar hefur verið vitnað oft áður í fjölmiðlum og undirritaður ætlar sér enganhöfundarrétt á henni. (Nokkur dæmi um umfjöllun: „Tölvupóstur úr ráðuneyti afhjúpar spunavél ríkisstjórnar,“visir.is, 27. júlí 2010. Sjá einnig: „GovernmentSpin FAIL,“ grapevine.is, 27. júlí 2010 og Brynjar Níelsson: „Kaupthinking: Dodda langar að skúbba,“viljinn.is, 10. desember 2018.) Eins og vanalega er verið að mótmæla einhverjusem er ekki í skrifum mínum. Þar var því ekki haldið fram að umræddurtölvupóstur hefði verið sendur á ritstjórann. Þvert á móti komst upp umstrákinn Tuma af því að hann var sendur á rangt netfang.
Í kæru ritstjórans til siðanefndar BlaðamannafélagsÍslands var gerð tilraun til að færa þessi ummæli undir einhverdrengskaparákvæði siðareglna. Það er æði langsótt og reyndar svo að enginskilur hvert ritstjórinn er að fara.
---
10. Í grein Sigurðar Más segir: „Þórður Snær hefur undanfarið tekið að sér störf og verkefni víða. Hann er stundakennari við Háskóla Íslands, þar sem hann kennir fjölmiðlafræði (blaðamennsku), og vakti athygli þar með því að nota þann vettvang til að efna til kæru til siðanefndar gegn Hannesi Hólmsteini Gissurarsyni prófessor.“
Fullyrðing Sigurðar Más um að Þórður Snær hafi notað sér vettvang til að efna til kæru er röng. Hið rétta er að nokkru eftir að Þórður Snær hóf störf sem stundakennari við Háskóla Íslands (í október 2015) þá endurtók umræddur prófessor rangar og meiðandi fullyrðingar um fjármögnun Kjarnans á opinberum vettvangi. Hann neitaði að draga þær til baka og í kjölfarið kærði Þórður Snær prófessorinn til siðanefndar Háskóla Íslands, í janúar 2017, sem komst að þeirri niðurstöðu að hann hefði brotið siðareglur, með úrskurði í mars 2018.
Ef Sigurður Már hefði lesið þann úrskurð, sem er aðgengilegur á internetinu, eða fréttir sem skrifaðar voru um hann, og eru einnig aðgengilegar á internetinu, þá hefði hann getað komist hjá því að setja fram umrædda ranga fullyrðingu. Hann hefði einnig getað nálgast upplýsingar um hvenær Þórður Snær hóf störf hjá Háskóla Íslands með því að setja sig í samband við skólann.
Svar:
Þessi athugasemd ritstjórans eróskiljanleg. Auðvitað notaði Þórður Snær vettvanginn (Háskóla Íslands) til aðkæra Hannes Hólmsteinn, þarf eitthvað um það að deila? Það kemur málinu ekkivið hvenær hann hóf kennslu. Það er því ekkert rangt í texta mínum.
---
11. Í grein Sigurðar Más segir: „Í desember 2018 var upplýst að Ágúst Ólafur hefði sætt áminningu trúnaðarnefndar Samfylkingarinnar fyrir að hafa brotið gegn Báru Huld Beck, blaðamanni Kjarnans, með því reyna endurtekið og í óþökk Báru að kyssa hana. Þetta kynferðisáreiti átti sér stað á starfsstöð Kjarnans eftir lokun skemmtistaða nóttina 20. júní 2018. Kjarninn fjallaði ekki um málið fyrr en það var upplýst á öðrum vettvangi og litlar fréttir hafa verið fluttar af viðbrögðum stjórnenda Kjarnans við atvikinu.
Tilkynningar þeirra Ágústs Ólafs og Báru Huldar voru látnar nægja í umfjöllun um málið. Athygli vekur að Bára Huld hélt áfram að birta fréttir er vörðuðu stjórnmálavafstur Ágústs Ólafs í Kjarnanum, eftir atvikið og fram að því að hann fór í leyfi. Augljóst var þó að Bára Huld var ekki ánægð með hvernig tekið hafði verið á máli hennar.“
Ýmsar fullyrðingar Sigurðar Más í þessum hluta eru rangar. Afstaða Kjarnans er þessi: Það er alltaf þolenda að ákveða í hvaða farveg brot gegn þeim fara. Fyrirtæki, eða stjórnendur fyrirtækis, geta aldrei tekið þá ákvörðun fyrir þolendur sem hjá þeim starfa. Það sem stjórnendur fyrirtækja þolenda sem verða fyrir áreitni eða annars konar ofbeldi geta og eiga að gera er hins vegar að styðja þá þolendur að öllu leyti.
Það hefur Kjarninn gert í einu og öllu. Hér er til að mynda yfirlýsing stjórnar og stjórnenda Kjarnans vegna málsins sem birt var eftir að þolandinn ákvað, sjálf með okkarstuðningi, að svara yfirlýsingu gerandans í málinu opinberlega. Þar segir m.a. „Hegðun hans var niðrandi, óboðleg og hafði víðtækar afleiðingar fyrir þann sem varð fyrir henni. Afleiðingar sem eru bæði persónulegar og faglegar. Stjórn og stjórnendur Kjarnans gerðu þolanda ljóst frá upphafi að hann réði ferðinni í þessu máli og til hvaða aðgerða hann taldi réttast að grípa.“
Fullyrðing Sigurðar Más um að „litlar fréttir hafa verið fluttar af viðbrögðum stjórnenda Kjarnans við atvikinu“ er því augljóslega röng og hann hefði getað komist hjá því að setja hana fram með því að tengjast internetinu og nýta sér leitarvél.
Fullyrðing Sigurður Más um að þolandinn í málinu sé ekki ánægð með hvernig tekið hafi verið á máli hennar innan Kjarnans er einnig röng. Sigurður Már spurði hana ekki hvort svo væri áður en að hann fór að gera henni upp skoðanir. Samstarfsmenn, sem starfa með þolanda á hverjum degi, geta hins vegar staðfest að hún er ekki óánægð með hvernig tekið var á máli hennar innan Kjarnans.
Fullyrðing Sigurðar Más um að Bára Huld hafi haldið áfram að birta fréttir er „vörðuðu stjórnmálavafstur Ágústs Ólafs í Kjarnanum, eftir atvikið og fram að því að hann fór í leyfi“ er röng og á sér engan stað í raunveruleikanum. Bára Huld skrifaði ekki eina frétt um téðan Ágúst Ólaf eftir að umrætt atvik átti sér stað.
Svar:
Í umfjöllun minni var ekkert sagt semgetur rýrt eða dregið úr frásögn Báru Huldu Beck af því sem henti hana áskrifstofu Kjarnans. Hún hefur aldrei haft samband við mig vegnaskrifanna og ég get upplýst að ég hefði þegar í stað beðist afsökunar ogleiðrétt frásögnina ef ég hefði farið rangt með og hún hefði tjáð mér sjálf að hafaupplifað skrif mín neikvæð í hennar garð. Engu slíku er til aðdreifa. Þess í stað fer ritstjórinn fram með útúrsnúning og orðhengilsháttsem fyrr.
Í grein minni leyfði ég mér að fara yfirumfjöllun um málið og benda á um það var ekki fjallað á meðan það var í vinnsluinnan Samfylkingarinnar. Margir mánuðir liðu frá því atvikið átti sér staðþangað til það var opinberað. Um það verður varla deilt, ritstjórn Kjarnanskaus að hafa þann hátt á. Ég tel að ekki muni allir fjölmiðlamenn telja slíkteðlilegt — að þegar brotið er á starfsmanni fjölmiðils að þá sé málið sett íúrskurð hjá samflokksmönnum gerandans! Að viðkvæmt mál sem kemur upp áritstjórnarskrifstofum Kjarnans, þar sem eiga í hlut starfsmaður ogfyrrverandi hluthafi, sé látið siðanefnd Samfylkingarinnar eftir til umfjöllunar.
Í þessu ferli voru engar fréttir fluttaraf málinu. Loksins þegar málið kom til umfjöllunar, meðal annars eftiryfirlýsingu gerandans, gerði Bára alvarlega athugasemd sem flestum er kunnug.(Bára Huld Beck: „Svar við yfirlýsinguÁgústs Ólafs Ágústssonar,“ kjarninn.is, 11. desember 2018). Varla er hægtað lesa út úr yfirlýsingunni að hún sé ánægð með afgreiðslu málsins þó aðathugasemdir hafi fyrst og fremst beinst að þessum fyrrverandi eiganda Kjarnans?Það var mat mitt að lítið væri fjallað um málið af hálfu Kjarnans ogannarra fjölmiðla, sérstaklega ef borið er saman við Klausturmálið svokallaðasem kom upp um líkt leyti og hefur verið Kjarnamönnum sérlega hugleikið. Þaðgetur verið að ritstjórn miðilsins hafi þótt óþægilegt að fjalla um málið og áþví má hafa skilning en hún getur ekki vikið sér undan umræðu annarra um málið.
Umfjöllun mín var eðlilegt innlegg íumræðu er varðar samskipti stjórnmálamanna og eignarhald þeirra á fjölmiðlum.Fjölmiðill eins og Kjarninn getur ekki haft sjálfdæmi um hvernig um slíkmálefni er fjallað sérstaklega þegar horft er til þess að hann sjálfur hefurkosið að gera sig gildandi í umræðu um álitaefni af líku tagi.